Demans, hafıza kaybı, dikkat eksikliği ve zihinsel işlevlerde azalma ile karakterize, ilerleyici bir hastalıktır. Ancak bu hastalık bir anda başlamaz! Beyin, erken belirtilerle hastalığın gelişimini önceden haber verir. Peki, bu belirtiler nelerdir?
1.Kısa Süreli Hafıza Kaybı: Günlük Olayları Unutmaya Başlamak: Demansın en yaygın ve en erken belirtilerinden biri hafıza kaybıdır. Ancak burada yaşlanmayla birlikte görülen unutkanlık ile patolojik hafıza kaybı arasında fark vardır.
📌 Normal yaşlanmada unutkanlık:
✔️ Yeni tanıştığınız birinin adını unutabilirsiniz ama bir süre sonra hatırlarsınız.
✔️ Anahtarınızı nereye koyduğunuzu unutabilirsiniz ama biraz düşündüğünüzde bulursunuz.
✔️ Bir filmi izlediğinizi hatırlarsınız, ancak detaylarını unutabilirsiniz.
📌 Demansa bağlı hafıza kaybı:
❌ Önemli randevular veya olaylar tamamen unutulur ve hatırlamak mümkün olmaz.
❌ Aynı sorular tekrar tekrar sorulur, çünkü hasta önceki cevabı hatırlamaz.
❌ Yakın geçmişte yaşanan olaylar (dün yapılan bir konuşma veya yenen bir yemek) tamamen silinir.
Demans hastaları önce kısa süreli hafızalarını kaybetmeye başlar. Yeni bilgileri hatırlamak zorlaşır, ancak geçmiş yıllara ait anılar korunabilir. Bu nedenle hasta, gençlik anılarını anlatırken çok net olabilir, ancak sabah ne yediğini hatırlamayabilir.
2.Konuşma ve Kelime Bulma Güçlüğü: Kelimeler Kayboluyor mu?: Demansın başlangıcında kelime bulma güçlüğü sıkça görülür. Kişi, konuşma sırasında uygun kelimeyi bulamaz, cümleleri tamamlamakta zorlanır veya anlamsız kelimeler kullanabilir.
📌 Belirtiler:
✔️ Tanıdık nesnelerin isimlerini hatırlamakta zorlanma (örneğin, “kalem” yerine “şey” demek).
✔️ Konuşma sırasında sık sık duraksamak ve kelimeyi hatırlamaya çalışmak.
✔️ Konuşmaları takip edememe ve uzun cümleleri anlamada zorlanma.
✔️ Aynı kelimeyi tekrar tekrar kullanmak veya yanlış kelimeleri birbirinin yerine koymak.
Bu aşamada hasta, konuşmalardan uzaklaşabilir veya yanlış anlaşılma korkusuyla konuşmayı bırakabilir.
3.Günlük Aktivitelerde Zorlanma: Basit İşleri Yapmak Neden Zorlaşıyor?: Demansın erken evrelerinde günlük aktiviteleri planlamak ve organize etmek zorlaşabilir. Hasta, daha önce rutin olarak yaptığı işleri bile hatırlamakta veya tamamlamakta zorlanabilir.
📌 Örnekler:
✔️ Markete gittiğinde ne alacağını unutma veya alışveriş listesini eksik yapma.
✔️ Yemek tariflerini unutma ya da malzemeleri yanlış kullanma.
✔️ Ev işlerinde zorlanma, örneğin çamaşırları makineye koyduğunu unutma.
✔️ Televizyon kumandasını nasıl kullanacağını unutma veya yanlış tuşlara basma.
Bu belirtiler genellikle “dalgınlık” gibi görünse de, zamanla ilerleyerek kişinin bağımsız yaşamını zorlaştırabilir.
4.Zaman ve Mekan Algısında Bozulma: Nerede ve Ne Zaman Olduğunu Unutmak: Erken evre demans hastaları genellikle zaman ve mekan algısını kaybetmeye başlar.
📌 Belirtiler:
✔️ Günün hangi saatinde olduğunu unutma (örneğin, gece olduğunu sanarak sabah kahvaltısı hazırlamak).
✔️ Giderek daha sık yön kaybetme, hatta tanıdık yerlerde bile kaybolma.
✔️ Tarihleri, randevuları ve özel günleri unutma.
✔️ Saatleri karıştırma ve zamanı takip edememe.
Bu aşamada hasta, tanıdık bir mahallede bile kaybolabilir veya bir yere nasıl gittiğini hatırlayamayabilir.
5.Karar Vermekte ve Problem Çözmekte Güçlük: Mantık Yavaşlıyor mu?: Demans, düşünme hızını ve problem çözme becerilerini olumsuz etkileyebilir.
📌 Örnekler:
✔️ Basit kararları vermekte zorlanma (örneğin, hangi kıyafeti giyeceğini bilememek).
✔️ Parasal işlemlerde hata yapma (örneğin, markette fazla para ödemek veya yanlış para üstü almak).
✔️ Yeni bir bilgiyi öğrenmekte zorlanma (örneğin, yeni bir telefon uygulamasını kullanamamak).
Bu aşamada hasta, günlük rutinleri yerine getirebilir ancak karmaşık işlerde yardıma ihtiyaç duyabilir.
6.Kişilik ve Ruh Halindeki Değişiklikler: Davranışlar Nasıl Değişiyor?: Demans sadece hafızayı değil, aynı zamanda ruh halini ve kişiliği de değiştirebilir.
📌 Belirtiler:
✔️ Öfke ve sinirlilik artışı (özellikle kendini ifade edemediğinde).
✔️ Depresyon ve ilgisizlik (eskiden severek yaptığı şeylere ilgisini kaybetme).
✔️ Sosyal geri çekilme, konuşmalara katılmak istememe.
✔️ Şüphecilik ve paranoya (örneğin, eşyalarının çalındığını sanmak).
Bu değişiklikler genellikle hasta yakınları tarafından fark edilir.
