Demans, çoğu insanın yaşlılığa bağlı bir unutkanlık olarak gördüğü bir hastalık olsa da, aslında beyin fonksiyonlarının kademeli olarak kaybolduğu ciddi bir nörolojik tablodur. Hafıza, düşünme yetisi, problem çözme becerileri ve hatta günlük aktiviteleri sürdürme kapasitesi giderek azalır. Peki, demans hastalığı nedir? Hangi belirtilerle kendini gösterir ve erken teşhis mümkün müdür?
Demans Nedir? Beyin Neden Fonksiyonlarını Kaybeder?: Demans, genellikle ilerleyici bir hastalık olup, beyindeki sinir hücrelerinin (nöronların) hasar görmesi ve işlevlerini kaybetmesi ile ortaya çıkar. Bu durum, hafıza kaybından konuşma bozukluklarına, yön bulma zorluklarından davranış değişikliklerine kadar pek çok belirtiyle kendini gösterir. Demans bir hastalık değil, birden fazla hastalığın ortak belirtisidir. En yaygın nedeni Alzheimer hastalığıdır, ancak beyin damar hastalıkları, Parkinson, Huntington ve bazı enfeksiyonlar da demansa yol açabilir. Beyin, zamanla yıpransa da her unutkanlık demans anlamına gelmez. Ancak bazı belirtiler, beyin sağlığının ciddi şekilde etkilenmeye başladığını gösterir. Bu yüzden erken teşhis hayati önem taşır.
Demansın İlk Belirtileri: Beyin Bize Nasıl Uyarı Gönderir?: Demansın belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ancak erken teşhis için bazı kritik işaretleri fark etmek önemlidir.
1️. Hafıza Kaybı ve Unutkanlık Artışı: Demansın en bilinen ve en erken görülen belirtisi unutkanlıktır. Ancak, sıradan unutkanlık ile demansa bağlı hafıza kaybı arasında önemli farklar vardır.
Sıradan Unutkanlık: Anahtarları nereye koyduğunuzu unutursunuz ama bir süre sonra hatırlarsınız.
Demansa Bağlı Unutkanlık: Günlük olayları, yakın geçmişi, hatta sık görüştüğünüz kişilerin isimlerini unutmaya başlarsınız.
Erken evrede, kişiler aynı soruyu defalarca sorabilir veya yeni bilgileri öğrenmekte zorlanabilir.
- Konuşma ve Dil Problemleri: Beyin, dili organize etmekte zorlandığında kelime bulma güçlüğü ortaya çıkabilir.
Demansın erken belirtilerinden biri, kişinin sık sık kelime unutması veya cümleleri tamamlayamamasıdır.
Karmaşık konuşmalardan kaçınma ve basit kelimelerle yetinme eğilimi artar.
Konuşma akıcılığı bozulur ve kişi, konuşurken sık sık duraksar.
- Günlük Aktiviteleri Yapmada Zorluk: Günlük yaşamda alışkanlık haline gelen işleri yapmak zorlaşır.
Demans başlangıcında kişiler, yemek tarifi gibi bildikleri şeyleri hatırlamakta zorlanır.
Market alışverişi veya faturaları ödeme gibi basit görevleri yerine getirmekte güçlük çekebilirler.
Zaman ve mekan algısı bozulmaya başlar, kişi sık sık kaybolabilir.
- Duygusal ve Davranışsal Değişiklikler: Beyin sağlığı sadece hafıza ile sınırlı değildir, aynı zamanda duygu durumunu da yönetir.
Depresyon ve Anksiyete: Demans hastalarının çoğu, erken evrede depresyon ve kaygı bozukluğu yaşayabilir.
Sinirlilik ve Öfke: Kişi, basit konulara bile aşırı tepki verebilir.
Sosyal Geri Çekilme: Arkadaşlarla veya aile üyeleriyle vakit geçirmek istememe, demansın erken belirtilerinden biri olabilir.
- Yön Bulma ve Zaman Algısında Bozulma: Beyin, zaman ve mekan algısını yönetmekte zorlanmaya başladığında kişiler yönlerini kaybetmeye başlayabilir.
Evlerinin yakınında bile kaybolabilirler.
Saatleri karıştırabilir veya günleri hatırlamakta zorlanabilirler.
Önemli tarihler ve randevular sık sık unutulabilir.
Bu tür belirtiler, özellikle 50 yaş sonrası sık görülmeye başlarsa mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.
