Çocuklarda baş ağrısı için psikolojik tedaviler, yetişkinlerde baş ağrısının tedavisinden ve diğer ağrı türlerine sahip çocukların tedavisinden elde edilmektedir.
Bu müdahaleler aynı zamanda çeşitli zihinsel sağlık sorunları boyunca da kullanılmaktadır. (Örnek: Anksiyete, depresyon, madde bağımlılığı vs.). Bu müdahalelerin çoğu, belirli biofeedback türleri hariç olmak üzere, her tür baş ağrısı için genelleyicidir; migren en fazla araştırılmış olandır.
Bilişsel-Davranışçı Terapi (CBT)
Bilişsel-davranışçı terapi, düşüncelerimizin duygularımızı ve davranışlarımızı dikte ettiği ve bu düşünce kalıplarını daha iyi hissetmek için değiştirebileceğimiz temeline dayanmaktadır. Tedavi hem bilişsel hem de davranışsal bileşenlerden oluşmaktadır. Bilişsel bileşenler, ağrı hakkında psikoeğitim verilmesinin yanı sıra, çocuğun ağrıyı tekrar değerlendirmesini ve başa çıkmasını teşvik etmek için kendi kendine talimatları kullanmasını da içermektedir. Buna ek olarak CBT çocuklara baş ağrısı üreten durumlarla baş etmeyi ve ruh halini değiştirmeyi (Örnek: kendine gülümseme) stratejilerini bilinçli olarak planlamalarını çocuklara öğretmektedir.
Pediatrik baş ağrısının tedavisinde kullanılan ve genellikle CBT’ye dahil edilen diğer yaygın ve desteklenen bilişsel tekniklerdir. Dikkat dağıtıcı teknikler, , görüntülerin çocuğun en sevdiği yerin ya da aktivitenin ya da diğer acı değiştiren deneyimlerinin görselleştirilmesinden faydalanırken, çocukların düşünebilecekleri ağrı dışındaki alanları tanımlamasına yardımcı olmayı içermektedir. Kılavuzlu görüntülerin bir ses kaydı yapılabilir veya bir hastaya günlük uygulamaya katılma talimatı ile jenerik bir ses verilebilir.
Davranışsal müdahaleler, kısa ve nörologlar tarafından yönetilecek şekilde dizayn edilmiş olan bazıları da dahil, tanımlanmıştır. Davranışsal müdahaleler, tek seansta, grup bazlı, ev bazlı ve ebeveyn aracılığı ile olabilmektedir. Baş ağrısı olan gençler için yardımcı olan davranışsal teknikler, güçlendirme, davranışsal aktivasyon, aktivite denetimi ve gelişimsel kas gevşetmesini içermektedir.
Ağrısız davranışın ayrımsal pekiştirilmesi (Örnek: Okula gitmek, günlük yaşam aktivitelerini tamamlamak, arkadaş görmek, ders dışı etkinliklere katılmak), işleyişin eski durumuna getirilmesi ve sürdürülmesine yardımcı olmak için etkili bir tekniktir. Buna ek olarak, baş ağrısı ile ilişkili ağrı ve kaçınılması gereken davranışların göz ardı edilmesi (örneğin, ağrı için dikkat çekmek) de işlevselliği artırmak için yararlıdır.
Bakıcılara ve öğretmenlere övgü yoluyla ya da çocuğun gelişim seviyesine ve bozulma seviyesine bağlı olarak bir ödül aracılığıyla (örneğin haftanın tamamı okula devam etmek için küçük bir ödüle doğru kazanan çıkartma) olumlu takviye sağlamayı öğrenmeye yardımcı olmalarını sağlamak, işleyişin teşvik edilmesine yardımcı olur. Benzer şekilde, çocuğun ödüllendirici bulduğu değerlerin bir listesini hazırladığı ve her hafta bu değerlere uygun olarak gerçekleştirilmesi için hedefler oluşturduğu davranışsal aktivasyon, hastanın etkinlik düzeylerini artırmasına ve kaçınma davranışlarını önlemesine yardımcı olmaktadır.
Baş ağrısı olan hastalar sıklıkla kaçınma ve yorgunluk ile aşırı aktivite artışı sergilemektedirler. Aktivite hızı denetimi, aşırı aktiflik ve tükenme ile birlikte hareketsizlik dönemleri yerine, daha tutarlı, dengeli aktivite seviyeleri oluşturmaya yardımcı olmaktadır. Hız denetimi, hastaların ağrıyı kötüleştirmeyen gerçekçi bir etkinlik oranı bularak baş ağrısı kontrolüne yardımcı olmaktadır. Aktivite hızı denetimi özellikle, hastaların günbegün aktivitelere tekrar entegre olmasını sağlar; okul, spor ve acelesiz aktiviteler gibi ve bunun yanında gerekli dinlenmeyi de sağlamaktadır.
Hız denetimini tanıtırken, çocuğun yaptığı ya da kaçındığı aktivitelerin tipi, süresi ve sıklığını belirleyebilmek ve her bir uğraş ile ilintili baş ağrısı yoğunluğunu anlayabilmek için, bir hafta boyunca her gün bir aktivite günlüğü tutmasını sağlamak yerinde olacaktır. Daha sonra kademeli bir normalizasyon planı oluşturulabilir. Kronik ağrısı olan hastalar için yararlı bulunan spesifik hız denetimi stratejileri, ertesi gün için bir gece öncesi plan yapmanın yanı sıra, faaliyetler için gerçekçi hedefler ve ertesi gün tatili içeren planlar da içermektedir. Önemli nokta, aktiviteler ve dinlenme arasında dengeyi tutturmak ve gerçekçi beklentiler temin etmektir.
Gevşeme, bilişler bazlı olabileceği gibi (Örnek: Dikkat dağılması, imgeleme), davranışsal bileşenler de içerebilmektedir. İlerleyici kas gevşetme, gerginlik hissi ile rahatlama hissi arasındaki farkı öğrenmek için her bir kas grubunu gerginleştiren ve rahatlatan bir davranışsal gevşeme uygulaması türüdür ve pediyatrik baş ağrısı tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Tipik olarak, diyafragmatik solunuma (yani, derin diyafram solunumu) girerken, bir kas grubu (örneğin, eller, ayaklar, baş, karın, vb.) 5-10 saniye gerginleştirilir ve daha sonra 10-20 saniye boyunca rahatlanır. İlerleyici kas gevşemesi, yönlendirilmiş görüntüler ile birlikte kullanılabilir ve rehberli görüntülerde olduğu gibi, yönlendirilmiş bir egzersiz aracılığıyla çocuğa öğretilebilir, daha sonra çocuk evde kompakt bir disk gibi bir ses kaydı ile çalışabilir. PMR ağrı yönetiminde oldukça etkili olmasına rağmen, gerilme bileşeni, kas iskelet sistemi bozukluğunun bulunduğu vücut bölgelerinde, kas kası krampına neden olmakta ve ağrıyı kötüleştirebildiğinden, kaçınılmalıdır.
Farkındalık Eğitimi
Farkındalık meditasyonu, şu an ve gelecek ya da geçmişe endişe duymamak ya da yoğunlaşmamak üzerine kurulu bir temele dayanmaktadır. Duygusal katılımdan ziyade bir ayrılma veya nötr ilgi tutumunu sürdürürken, hastalara düşünce ve duyumlardaki anlık değişiklikleri fark etmelerine yardımcı olmak için yapılandırılmış egzersizler verilir.
Farkındalık ‘aklımıza gelen düşünceleri değiştiremeyeceğimizi’ vurgulayan CBT den farklıdır; ancak, bu düşünceleri dikkate alıp almayacağımızı ya da nasıl alacağımızı ve bu düşüncelere tepkilerimizi ve hareketlerimizi değiştirebiliriz. Dikkat egzersizleri genellikle sakin bir şekilde nefes almaya ve düşünce, duygu ve hislerin kendilerine dikkat etmeden gelip gitmesine izin vermeye odaklanmaktadır. Bazı küçük çocuklar, ağzına bir şeker yerleştirmekten ve tüm diğer duyuları göz ardı ederken şekerin tadına, dokusuna ve duyusuna odaklanmak için tüm duyularından yararlanabileceklerdir.
Kabul Bazlı Tedaviler
Ağrı yönetiminde Kabul bazlı tedaviler, ağrıdan kaçınma yerine kabulün ağrının ve engelliliğin azalmasına neden olabileceğini ortaya koymaktadır. Kabul ve bağlılık tedavisi (FTP), kabul temelli yaklaşımın bir türü olup, çocuklar ve ergenlerde kronik ağrı tedavisinde kullanılmaktadır. Kabul ve bağlılık terapisi, psikolojik esnekliği artırmak ve yaşam kalitesini ve değer temelli yaşama müdahale edebilecek kaçınma temelli davranışa yardımcı olmak için dikkati ve değerleri açıklığa kavuşturmak için kullanmaktadır. Bu yolla FTP, diğer davranışsal ağrı yönetimi stratejilerinden, semptom azaltmanın nihai yol olmaması ile ayrılmaktadır; aksine, hedef, ağrıya daha az önem ve kontrol verirken kişinin değerlerine uygun bir yaşam yaşamasıdır. Bu yaklaşım, fayda sağlamayan çok sayıda müdahale almış olan çocuklar için özellikle yararlı olabilmektedir.
Ebeveyn ve Aile Eğitimi
Ebeveyn tutumları, tepkileri ve inançları çocuklarının ağrı ve tedaviye uyumunu etkileyebileceğinden, ebeveynler baş ağrısı yönetiminde esaslı katılımcılardır. Spesifik ebeveyn müdahaleleri, ebeveynlerin baş ağrısını etkileyen biyopsikososyal faktörleri anlamalarına yardımcı olur ve aynı zamanda çocuğunu semptomlarla baş etmesi için nasıl destekleyebileceklerini öğrenir. Buna ek olarak, ebeveynlere tepkilerini değiştirmeleri öğretilebilir, böylece ağrı davranışları pekiştirilmez. Baş ağrısı, psikiyatrik bozukluklar ve psikolojik tedavilerin nörobiyolojik temelleri çocuklarla, bakıcılarla ve öğretmenlerle tartışılmalıdır.
Okul ile Danışma
Baş ağrısı olan çocuklar sık sık okulu kaçırmaktadırlar, bu sebeple birçok sebepten dolayı okuldaki personel ile iletişimde olma gereği bulunmaktadır:
- Çocuğun akademik işleyiş, davranış, sosyal etkileşimler, zorbalık ve akran ilişkileri hakkında bilgi edinmek
- Çocuğun baş ağrısı bozukluğu hakkında bilgi paylaşmak
- Çalışmalara devam etmeyi ve ilerlemeyi sürdürmede yardımcı olmak için (evde eğitim, ciddi tekrarlayan ya da kronik günlük baş ağrısı olan bazı çocuklarda kısa süreli olarak gerekli olabilir)
- Yokluğunda akademik ve ek-müfredat dışı etkinliklere aşamalı olarak yeniden bütünleşme için bir plan geliştirmek
- Bazı durumlarda okulda tedavi sağlamak
Buradan hareket ile, yönetimde öğretmenler önemli ortaklar olmaktadırlar.
Önleme
Tartışmalar, baş ağrısı yinelemesi için yüksek riskli sosyal ve çevresel durumlara (örneğin, sınavlar, üniversite başvuruları, rekabet sporlarına katılma için eğitim için) ve bu durumlarla baş etmeye yönelik önleyici problem çözme stratejileri önermek zorundadır.
