Yapılan bir araştırmada ‘biyolojik yaşlanmanın’ asıl suçluları tespit edildi. Erkek cinsiyet, aşırı kilolu olmak, sigara ve depresyon biyolojik yaşlanmaya sebep oluyor.
Yaşlanma farklı şekillerde ölçülebilir. Kronolojik yaş doğum tarihine göre ölçülürken, bizi yaşımıza rağmen genç tutan biyolojik yaş daha önemli. Bilim insanları biyolojik yaşımızı belirlemek için bir dizi ölçüm geliştirmişler. Bunlar arasında telomerlerin (yaşlandıkça kısalan kromozomlarımız) uzunluğunun ölçülmesi, DNA’mızdaki kimyasal değişiklikler (epigenetik) ve vücudumuzdaki protein gibi içeriklerin değişiklikleri (proteomik ölçümler) vardır.
Çalışmalar bu ölçümleri fiziksel ve zihinsel sağlıkla ilişkilendirmiş olsa da bunların birbirlerini etkileyip etkilemedikleri veya yaşlandıkça genel sağlığımız üzerinde toptan bir etkiye sahip olup olmadıkları net değil. Bu yeni araştırma, biyolojik yaşın zihinsel ve fiziksel sağlıkla nasıl bağlantı kurduğunu gösteren ilk araştırma.
Biyolojik yaşlanmanın sebepleri
Hollanda Amsterdam UMC Psikiyatri Departmanında yapılan çalışmada biyolojik yaşlanmanın altında yatan mekanizmaları daha iyi anlamak için, biyolojik yaşlanmanın işaretlerinin birbiriyle nasıl ilişkili olduğunu, fiziksel ve zihinsel sağlığın etkenleriyle nasıl bağlantı kurduğunu ve tüm yaşlanma göstergelerinden oluşan bir kombine biyolojik saatin insan sağlığının iyi bir belirleyicisi olup olmadığını incelenmiş.
Yaygın beş biyolojik yaşlanma göstergesi kullanıldı
Hollanda Depresyon ve Anksiyete Çalışmasına katılan yaklaşık 3.000 kişiden alınan kan örnekleri üzerinde yapılan bu çalışmada, yaygın olarak kullanılan beş ölçüme dayalı bireysel biyolojik yaşlanma göstergeleri oluşturmak için bilgisayar modellemesi uygulanmış. Telomer uzunluğu, epigenetik, gen seviyeleri, metabolitler ve proteomikler. Bu beş gösterge daha sonra cinsiyet, yaşam tarzı faktörleri, depresyon ve benzeri bilinen fiziksel ve zihinsel bozukluklar gibi farklı faktörlerle ilişkilendirilmiş.
Sigara içen kilolu erkekler risk altında
Beş biyolojik yaşlanma göstergesinden yalnızca üçünün bireylerde önemli ölçüde etkileşime girdiği bulunmuş. Öyle ki bir göstergedeki artış diğerindeki artışa paralel bir grafik çiziyor. Bu şekilde bakıldığında var olan veriler belirli yaşlanma göstergeleri ile belirli yaşam tarzı faktörleri veya hastalıklar arasında hem örtüşüp hem örtüşmeyebiliyor iken erkek olmak, yüksek vücut kitle indeksine (BMI) sahip olmak, sigara içmek ve metabolik sendroma sahip olmak ileri biyolojik yaşlanma ile oldukça tutarlı bir bağlantı oluşturmuş gibi gözüküyor.
Depresyon da yaşlanmayla bağlantılı
Ayrıca depresyonun epigenetik, gen seviyeleri ve proteomiklerle ölçülen daha ileri yaşlanma ile bağlantılı olduğu da bu çalışma ile doğrulanmış oldu. Bu da biyolojik yaşlanmanın hem zihinsel hem de fiziksel sağlıkla bağlantılı olduğunu ispatlamış oldu.
Beş işareti de içeren bir biyolojik yaş puanı oluşturulduğunda, bu puanın her bir biyolojik yaşlanma işareti incelendiğinde daha fazla ve daha güçlü ilişkiler ortaya çıktığı bulundu. Bu bileşik puan vücut kitle endeksi, cinsiyet, sigara kullanımı, depresyon şiddeti ve metabolik sendrom ile yaşlanmanın düşünülenden daha ciddi bir bağıntısı olduğunu ve biyolojik yaşlanma ile farklı sistemlerin etkileşimde olduğunu göstermiş oldu.
Çalışma, biyolojik yaşlanma göstergelerinin yaşlanma sürecinin büyük ölçüde farklı, ancak kısmen örtüşen yönlerini izlediğini gösteriyor. Tüm bu bulguları beraber değerlendirdiğimizde yapılan çalışmanın biyolojik yaş belirleyicilerinin anlaşılmasına ve tanımlanmasına ciddi bir katkı sağladığını söyleyebiliriz.
