Demans, hafıza, düşünme, karar verme ve günlük aktiviteleri yerine getirme yetisini giderek kaybettiren ilerleyici bir hastalıktır. Ancak her demans hastası aynı hızda ilerlemez ve hastalık farklı evrelerde kendini gösterir. Peki, demansın evreleri nelerdir? Hangi belirtiler hangi aşamada ortaya çıkar ve ne zaman müdahale edilmelidir?
Demans Nedir? Beyinde Neler Oluyor?: Demans, beyin hücrelerinin (nöronların) hasar görmesi ve ölmesi nedeniyle bilişsel fonksiyonların azalmasına yol açan bir sendromdur. Hafıza kaybı, dil bozuklukları, karar verme güçlüğü, yön bulma problemleri ve davranış değişiklikleri gibi belirtilerle kendini gösterir. Demans tek bir hastalık değildir; Alzheimer hastalığı, vasküler demans, Lewy cisimcikli demans ve frontotemporal demans gibi farklı türleri vardır. Ancak tüm demans türleri belirli evrelerden geçer.
Demans Evreleri Nelerdir?: Demansın ilerleyişi genellikle üç ana evrede incelenir:
- Erken evre (hafif demans)
- Orta evre (orta dereceli demans)
- İleri evre (ağır demans)
Her evrede beyin fonksiyonları giderek daha fazla etkilenir ve hasta günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmekte zorlanır.
1.Erken Evre Demans: İlk Belirtiler Başlıyor: Bu evre genellikle fark edilmez, çünkü belirtiler hafif ve belirsizdir. Hasta çoğu zaman günlük işlerini yapmaya devam edebilir, ancak bazı unutkanlıklar ve odaklanma problemleri yaşamaya başlar.
📌 Belirtiler:
- Yakın geçmişte yaşanan olayları unutma.
- Kelime bulmada zorluk çekme, konuşmalarda hafif duraksamalar.
- Yeni bilgileri öğrenme ve hatırlama güçlüğü.
- Randevular ve önemli günleri unutma.
- Dikkat dağınıklığı ve karar vermekte zorlanma.
Bu evrede hasta genellikle farkında olmasa da, çevresindeki kişiler bazı değişiklikleri fark edebilir. Eğer belirtiler sık sık tekrarlanıyorsa, bir nöroloğa danışmak önemlidir.
2.Orta Evre Demans: Günlük Yaşamda Zorluklar Başlıyor: Bu evre, hastanın bağımsızlığını kaybetmeye başladığı dönemdir. Hafıza problemleri belirginleşir ve kişi günlük aktiviteleri tek başına yerine getirmekte zorlanır.
📌 Belirtiler:
- Kendi başına finansal işlemleri veya planlamaları yapamama.
- Evde yön bulma güçlüğü, tanıdık yerlerde bile kaybolma.
- Eşyaları yanlış yerlere koyma (örneğin, cüzdanı buzdolabına koyma).
- Sosyal geri çekilme, ilgisizlik ve depresyon belirtileri.
- Konuşmada güçlük, cümleleri tamamlamakta zorlanma.
- Uyku bozuklukları ve gündüz-gece ritminin karışması.
Bu aşamada hasta, aile bireylerinin veya profesyonel bakım verenlerin desteğine ihtiyaç duymaya başlar.
3.İleri Evre Demans: Tam Bağımlılık Başlıyor: Demansın en ileri aşamasında hasta artık tamamen bakıma muhtaç hale gelir. Beyindeki hasar arttıkça, kişi temel fiziksel fonksiyonlarını bile yerine getiremez.
📌 Belirtiler:
- Yakınlarını tanımakta zorlanma, isimleri ve yüzleri unutma.
- Yeme, giyinme, tuvalete gitme gibi temel ihtiyaçları karşılayamama.
- Sürekli yönlendirilme ve yardıma ihtiyaç duyma.
- Konuşma yetisini tamamen kaybetme veya çok az konuşma.
- Yürüme zorlukları ve yatağa bağımlılık.
- Yutkunma güçlüğü ve beslenme problemleri.
Bu evrede hasta, tıbbi ve bakım desteğine tam bağımlı hale gelir.
