Sürekli öğün atlıyoruz. 6 saatten uzun aç kaldığınızda ağrınız mutlaka tetikleniyor. Neden çünkü beyin enerji üretmek için glukoz istiyor. Ortamda glukoz yok beyin yine çığlık atıyor beyin damarları bir şekilde enerji üreteceği besini alabilmek için genişliyor daha fazla kan gelsin diye ve size ağrı şeklinde geri dönüyor. Yiyecekler konusunda çok fazla endişe var.
Baş ağrısı yakınması olanlar için sık aralıklarla az az yemek en doğrusudur. Yüksek karbonhidratlı besinlerden uzak durun. Trans yağlardan yani oda ısısında dona yağlardan uzak durun. Besinlerinizde trans yağ oranını %10 geçmeyin. Ancak günümüzde trans yağları çok tüketiyoruz pizza, hamburgerlerle besleniyoruz. Baş ağrısını tetikliyor. Bunun yanında içinde MSG içeren gıdalar ağrıyı tetikleyici özelliğe sahip, besinlere lezzet katıcı MSG et ve tavuk bunyonda, hamburger, cips gibi gıdalarda sıkça bulunuyor.
Bazı besinler de çokça suçlanıyor. Baş ağrısı yaşayanlar hekime gittiklerinde önlerine 15-20 maddelik bir yasak besinler listesi çıkabiliyor. Çikolata, şarap, kabuklu fıstık…hemen bunları kes diyor. Bu doğru değil, her kişinin besine vereceği yanıt ve ağrısını tetiklemesi farklı. Çikolata örneği ile devam edersek; eğer sizin ağız boşluğunuzda mikrobiyata dediğimiz iyi huylu bakterileriniz yetersizse çikolatanın içinde nitrat dediğimiz bir madde var.
Çikolatayı yediğinizde ağzınızda kötü huylu bakteriler çikolatadan enerji elde etmek için onu hemen parçalamak isterler ve ortama nitrat salınıyor ve nitrit denilen bir maddeye dönüyor. Nitrit de hemen kana geçerek damarları genişletiyor ve ağrıya yol açıyor. Ama sizin sindirim mikrobiyatanız sağlıklı ve yeterli ise o kötü huylu bakteri vücudunuzda yoksa bu reaksiyonlar olmuyor ve ağrıyı tetiklemiyor. Hatta çikolata içerdiği kafein ile işe yararken beraberinde ağrı sırasında ortaya çıkan iltihap maddelerini de baskıladığı savunuluyor. Öyle ise her yiyeceği suçlamadan önce tetikleme riski olanları diyetinizden teker teker eksilterek deneyebilirsiniz. Eski kaşar, çikolata, kabuklu fıstık, glutenli gıdalar, süt ve süt ürünleri, mayalı içecekler, hazır besinler ve konserve gıdalar sayabileceklerimizden.
Yiyecekler baş ağrısına iyi gelir mi?
Çalışmalardan elde edilen bulgular bazı besinlerin ağrı çok şiddetli olsa bile ağrı ile savaştığını göstermiştir. Besinler bileşiminde bulunan besin öğelerinden oluşur ve bu besin öğelerinin vücutta çeşitli görevleri vardır. Besinlerde ağrıya karşı koyan şey de bu besin öğeleridir.
Besin öğeleri vücudun inflamatuar yanıtını yatıştırır, ağrıyan sinirlere ağrı kesici madde sağlar ve beyinde kişinin ağrıya olan hassasiyetini azaltır. Örneğin bir besin öğesi olan B6 vitamininin vücudun ağrıya direncini arttırarak kronik ağrılarının azalmasında yardımı olduğunu gösteren kanıtlar vardır. Bununla ilişkili olarak kan B6 seviyesi düşük olan kronik migren hastaları ağrıyı daha şiddetli yaşamaktadırlar. B grubu vitamin ailesinde bulunan B6 vitamininin başlıca kaynaklarına bakacak olursak en zengin kaynakları hayvansal ürünler, tam tahıllardır. Diğer bir örnek ise acı biberdir. Acı biberde yüksek miktarda bulunan kapsaisin maddesi belirli bir dozda alındığında sinirlerin ağrı iletme özelliğini bloke ederek ağrı hissini azaltmaktadır.
Serotonin seviyenizi besinler ile arttırın
Besinlerde doğal olarak bulunan triptofan amino asidi beyinde ağrı hassasiyeti, modunuz ve uyku üzerinde etkisi olan serotonin maddesinin üretiminde kullanıldığından dolayı triptofan içeriği yüksek besinler ağrı kesici besinler olarak bilinir. Bu besinler badem, muz, kakao, tavuk, hindi, soya, kırmızı ettir. Serotonin üretimini etkileyen diğer besin öğeleri de Omega-3 yağ asidi, magnezyum, çinko ve folik asittir.
Doğal ağrı kesiciler
Doğal ağrı kesici ve antiinflamatuar özelliği olan diğer bir besin zencefildir. Bu özelliklerinden dolayı zencefil yüzyıllardır Hindistanlı doktorlar tarafından baş ağrısı gibi nörolojik hastalıklar için kullanılmaktadır. Yapılan bir çalışmada migren atağı geldiği sırada çeyrek çay kaşığı toz zencefili (0.5 gr) 1 bardak suyla karıştırıp içmenin 30 dakika içinde ağrıyı ortadan kaldırmıştır. Zencefili baharat olarak yemeklerinizde kullandığınızda migren ataklarının sayısında azalma göreceksiniz. Zencefilin migren ağrısının yanında kas ağrısı gibi diğer ağrı tipleri üzerinde de olumlu etkisi olduğundan akut ağrı sırasında toz zencefili suyla karıştırıp içmenin yansıra zencefil çayı da tercih edilebilir.
Diğer bir ağrı kesici besin ise çok güçlü özelliklere sahip olan zerdeçaldır. Birçok yemekte baharat olarak kullanılmasının yanı sıra kapsül olarak da alınabilen zerdeçal en iyi doğal ağrıkesicilerden biri olan, vücutta ağrıyı bloke eden ve aynı zamanda inflamasyonla mücadelede etkili olan kürkümin maddesini içermektedir. Kürkümin sinir ağlarını bloke ederek ağrının vücutta hissedilmesini azaltır. Yapılan çalışmalar kürküminin bu etkisinden dolayı zerdeçalın kronik ağrılarda oldukça etkili olduğunu göstermiştir.
Magnezyum
Yapılan çalışmalar magnezyumun migrenle savaşıcı etkisinin olduğunu göstermektedir. Çalışma mekanizması tam olarak bilinmemekle beraber magnezyumdan zengin bir diyet tercih edildiğinde migren atakları daha az sıklıkla görülmektedir. Özellikle adet döneminde baş ağrısının önüne geçmek için magnezyum oldukça etkilidir. Günlük 50-100 mg B6 vitaminiyle beraber alınan magnezyum bu dönemdeki ağrılara oldukça yardımcı olmaktadır. Eğer günlük diyetinizin magnezyum içeriği düşükse takviye almadan önce besinlerle arttırmayı düşünün ve beslenmenizde sebzelere, tahıllara ve kuru baklagillere daha çok yer verin. Magnezyumdan zengin besinler tam tahıllar, baklagiller, yeşil sebzeler, çekirdek ve kuruyemişlerdir. En fazla kabak çekirdeği, badem ve ıspanakta bulunur.
Kalsiyum
Kalsiyum migreni önlemede etkili minerallerden bir tanesidir. Süt ve süt ürünleri çok iyi birer kalsiyum kaynaklarıdırlar fakat bunlar migren için yaygın tetikleyici besinler arasındadırlar bu nedenle diğer kalsiyum kaynaklarını tercih etmek gerekir. Kalsiyumdan zengin diğer besinler yeşil yapraklı sebzeler ve kuru baklagillerdir. Migren ağrısı yaşayan kişilerin bu besinlerden birini her öğün tüketmesi çok önemlidir. Kalsiyumun vücuda alımının yanında vücutta tutmak da çok önemlidir. Kalsiyumun emilimi D vitamini tarafından kontrol edilir. D vitamini eksikliğinde de baş ağrıları ciddi oranda tetiklenebilir. D vitamininin besin kaynakları çok sınırlıdır ve genellikle besinlerden almak çok yetersiz kalmaktadır. Günlük 10 dakika kolların ve yüzün güneş görmesi günlük miktarı almak için yeterli olacaktır.
Parfüm kokusuna dikkat
Parfüm, kolonya, temizlik malzemeleri gibi keskin kokular direk migren tetikleyicileridir. Biz hekimler buna ozmofobi diyoruz yani kokuya karşı aşırı duyarlılık hali. Ağır ve keskin kokuların neden migren ataklarını tetiklediği çok araştırılmış ancak nedeni hala net değil. Muhtemelen beyinde ilişkili bölgelerde artan aşırı uyarılma ile ağrı tetikleniyor. Baş ağrısı atağını tetikleyen kokuya karşı aşırı hassasiyet varsa bu baş ağrısınız olasılıkla migrendir. Koku hassasiyeti migrene spesifik bir durumdur. Hangi kokular; parfüm, kolonya, sigara, duvar boyası, temizlik malzemeleri, egzoz dumanı ve benzin kokusu en sık şikâyet edilenlerdir.
Ne zaman doktora gideceksiniz?
Baş ağrısında ne zaman doktora gitmeniz gerektiğini aslında iki kategoride değerlendirmek lazım.
- Eğer baş ağrılarınız yeni başlamış veya 6 aydan kısa süredir varsa, yaşınız 50’nin üzerinde veya 10 yaşından küçük ise, böyle bir şiddetli baş ağrısını daha önce hiç yaşamadıysanız, özellikle erkek cinsiyette iseniz, ağrılarınız başladı ve günler haftalar içinde daha da şiddetli hale geldiyse, baş ağrılarınız yanında bulanık görme, çift görme, uyuşukluk, şiddetli kusma gibi başka yakınmalarınız da varsa bu acil bir durum olabilir mutlaka vakit kaybetmeden doktora gitmelisiniz.
- 6 aydan uzun süredir tekrarlayan baş ağrılarınız varsa çok fazla panik olmaya gerek olmayabilir. Ancak diğer ağrılarınıza benzemeyen yeni bir ağrınız başladı ise, diğer ağrılarınıza benziyor ama bu sefer ağrınız çok daha şiddetli ise, ağrınız için ağrı kesici almanıza rağmen bir türlü geçmiyorsa, haftada 1’den daha sık ağrı kesici almak zorunda hissediyorsanız, ağrılarınız ayda en az 3 gün sürüyorsa, ağrılarınız yüzünden günlük yaşamınız sosyal ilişkiniz artık olumsuz etkileniyorsa mutlaka baş ağrıları konusunda deneyimli bir hekime başvurmalı ve bir an önce tedaviye başlamalısınız.
