Spor yaparken farkında olmadan beyninizi de çalıştırıyor olabilirsiniz. Özellikle çapraz egzersizler, yani vücudun sağ ve sol tarafını çapraz şekilde çalıştıran hareketler, sadece kasları değil, beyni de dönüştürüyor.
Sağ el-sol diz, sol el-sağ diz gibi basit görünen hareketlerin, nörolojik etkileri düşündüğünüzden çok daha büyük.
Çapraz egzersizler beyne nasıl etki eder?
- Beynin iki yarımküresini aynı anda çalıştırır
Çapraz egzersizler, sağ ve sol beyin yarımküresi arasındaki iletişimi sağlayan corpus callosum’u aktif hale getirir. Bu sayede denge, koordinasyon, dikkat ve problem çözme becerileri gelişir. Beynin iki lobu senkronize çalıştığında, zihinsel verimlilik artar.
- Nöronal bağlantıları güçlendirir
Bu tür egzersizler sırasında vücut çapraz komutlar alır. Sağ beyin sol tarafı, sol beyin sağ tarafı kontrol eder. Bu süreçte yeni nöronal bağlantılar kurulur (sinaptogenezis). Böylece nöral plastisite artar, beyin daha esnek ve adaptif hale gelir. - Motor ve bilişsel fonksiyonları aynı anda harekete geçirir
Araştırmalar çapraz egzersizlerin yalnızca motor değil, bilişsel fonksiyonları da geliştirdiğini gösteriyor. Dikkat, bellek, yürütücü işlevler ve planlama becerilerinde anlamlı gelişmeler sağlanıyor. Özellikle yaşlı bireylerde, çocuklarda ve inme sonrası rehabilitasyon süreçlerinde etkili bir yöntemdir.
2021’de yayımlanan bir çalışmada, haftada 3 gün 20 dakikalık çapraz egzersiz yapan bireylerin dikkat ve işleyen bellek testlerinde %18’e varan bir iyileşme sağladığı görülmüştür. Aynı zamanda motor koordinasyon puanlarında da gelişme gözlemlenmiştir.
Günlük hayatta uygulanabilecek basit çapraz egzersizler
- Ayakta Çapraz Dokunma Hareketi
- Ayakta durun. Sağ elinizle sol dizinize eğilerek dokunun, sonra sol elinizle sağ dizinize.
- Bu hareketi el değiştirerek 30 kere yapın.
- Çapraz Kol-Bacak Yükseltme (Marching Cross)
- Sağ kolunuzu yukarı kaldırırken sol dizinizi yukarı çekin. Ardından ters tarafı yapın.
- 1 dakika boyunca ritmik şekilde devam edin.
- Oturarak Çapraz Dönüş (Seated Cross Twist)
- Sandalyede dik oturun. Sağ elinizi sol dizinize doğru uzatın ve vücudunuzu hafifçe sola çevirin. Aynı hareketi diğer taraf için tekrarlayın.
- 1 dakika boyunca tekrar edin.
