Unutkanlık mı yaşıyorsunuz? Kapıyı kilitlediniz mi, anahtar nerede kaldı, isimleri neden hatırlayamıyorum derken gün içinde zihninizle sürekli boğuşuyor musunuz? Belki de “daha çok kitap okumalıyım” diyorsunuz. Ama durun! Belki de asıl yapmanız gereken şey kitap değil, bir yürüyüş ayakkabısı almak. Çünkü son bilimsel çalışmalar gösteriyor ki hafıza güçlendirme yolları arasında egzersiz, ilk sırada geliyor. Evet, dans etmek, tempolu yürümek veya koşmak sadece bedeninize değil, beyninize de iyi geliyor.
Peki ama egzersiz hafızayı nasıl etkiler? Egzersiz yapmaya başladığınız anda kalp atışınız hızlanır, kan vücudunuzda daha hızlı dolaşmaya başlar. Bu da demektir ki beyin oksijenle yıkanır. Oksijen, nöronlar için adeta yakıttır. Oksijen arttıkça beyin hücreleri daha iyi çalışır, aralarındaki iletişim güçlenir. Bu durum da hafızanın daha net, düşüncelerin daha organize olmasına yardımcı olur. Özellikle 34 yaş üstü kişilerde beyne giden oksijenin düzenli olarak artması, yaşa bağlı unutkanlığın önlenmesinde kritik bir rol oynar. Hafıza sorunları yaşayan pek çok hastamda, sadece yürüyüş alışkanlığı kazandırarak bile zihinsel berraklık sağladığımızı gördüm.
BDNF hormonu: beynin vitamin deposu
Egzersiz sırasında beyin yalnızca oksijenle değil, aynı zamanda “BDNF” adlı mucizevi bir hormonla da beslenir. Bu hormonun açılımı “Beyin Türevli Nörotrofik Faktör” dür. Korkmayın, adının karmaşıklığı sizi ürkütmesin, işlevi çok net BDNF hormonu, yeni beyin hücrelerinin oluşmasına yardımcı olur, var olan sinir hücrelerini korur ve aralarındaki bağlantıları güçlendirir. Yani beyin daha hızlı öğrenir, daha uzun süre hatırlar. BDNF’nin en sevdiği şey ise hareket etmek, koşmak, yürümek ve dans etmektir… Ne kadar çok hareket ederseniz, beyninizde o kadar fazla BDNF salgılanır. Bu da demektir ki hareket eden beyin, genç kalan beyindir.
Beynimizin unutkanlıkla baş edememesinin en büyük nedenlerinden biri de stres hormonu olan kortizol. Kortizol yükseldiğinde, hafıza bulanıklaşır, karar verme zorlaşır, düşünce akışı kesintiye uğrar. İşte tam bu noktada devreye egzersiz giriyor. Egzersiz yapmak, kortizol seviyesini düşürerek zihinsel berraklık sağlar. Günümüzde birçok kişi stresli yaşam koşulları nedeniyle hafıza problemleri yaşıyor. Ancak stresin doğrudan beynin hafıza merkezini etkilediğini bilmek çoğumuzu şaşırtıyor. Hafızanızı güçlendirmek için en etkili yöntemlerden biri, düzenli egzersizle kortizolü dengelemekten geçiyor.
Güçlü bir hafıza için sadece gün içindeki aktiviteler değil, gece uykusu da belirleyicidir. Uykuda beyin, gün içinde öğrenilen bilgileri işlemden geçirir ve uzun süreli belleğe kaydeder. Ancak uykusuzluk bu süreci sekteye uğratır. Düzenli egzersiz yapan kişilerde uyku kalitesi artar; bu da bilgilerin daha net hatırlanmasını sağlar. Hafızayla ilgili sorun yaşayan pek çok kişinin sabah yorgun, kafası dağınık şekilde güne başladığını gözlemliyoruz. Oysa gün içinde yapılacak kısa bir yürüyüş, sadece vücudu değil, gece uykusunu da düzenleyerek hafızayı dolaylı yoldan iyileştirir.
Hafızayı güçlendiren egzersizler
Hafıza için etkili egzersizler açık havada yapılanlardır. Yürüyüş, en temel ama en etkili yöntemdir. Yavaş tempoda bile olsa, günde 30 dakika yürümek bile beyni oksijenle besler. Dans etmek, öğrenilen yeni hareketlerle beyin içinde yeni sinirsel bağlantılar kurar. Bu da öğrenme kapasitesini artırır. Koşu ve bisiklet gibi kardiyo egzersizleri ise BDNF üretimini artırarak beyni adeta gençleştirir. Daha sakin bir seçenek isteyenler için yoga ve nefes egzersizleri önerilir çünkü hem stresi azaltır hem odaklanmayı artırır. Hangi yaşta olursanız olun, mutlaka size uygun bir hareket formu vardır. Önemli olan istikrar ve sürekliliktir.
Unutkanlıkla savaşmanın yolu sadece kitaplardan geçmez, elbette kitaplar da çok büyük bir öneme sahiptir ama egzersiz, beyninize adeta taze bir nefes aldırır. Hem oksijenle hem BDNF hormonuyla hem de stresin azalmasıyla hafıza üzerinde güçlü bir etkisi vardır. Eğer siz de sabahları ne yaptığınızı hatırlamakta zorlanıyor, anahtarınızı koyduğunuz yeri unutuyorsanız, ilk adımınızı sokağa atarak güne başlayın. Hafızanızı güçlendirmek için her gün 20-30 dakikalık bir egzersiz bile yeterli olabilir.
