Vücudumuz tehlike anında hayatta kalmamızı sağlayan ve hepinizin bildiği bir hormon salgılıyor: Kortizol hormonu. Hani şu meşhur stres hormonu. Bu hormon kalp hastalığı, tansiyon, iç organlarda yağlanma… Hepsini tek başına yapıyor
Stresi yöneten tek kişilik dev kadro: Kortizol
Kortizol hormonu gereksiz yere fazla salgıladığınızda birçok sağlık sorunu için altyapı oluşuyor ve biz modern zaman insanları olarak sürekli stres içinde bu hormonu salgılayarak vücudumuza zarar veriyoruz. Ancak bunu önlemenin yolları var. Yolları anlatmadan önce tek başına birçok açıdan bize zarar verebilen bu hormona ve etkilerine bakalım…
Kortizol hormonu neden salgılanır?
Diyelim ki sabah yürüyüşe çıktınız ve karşınıza kocaman, dişlerinden salyalar akıtan ve biraz da sinirli bir köpek çıktı. Korkmaya başladınız. O sırada hipotalamus hemen alarm sistemini devreye sokuyor. Böylece böbrek üstü bezinizden kortizol hormonu salgılanmaya başlıyor. Beyindeki glikoz kullanımı üst düzeye çıkıyor, kalp atışlarınız hızlanıyor, enerji yükseliyor. Böylece kendinizi korumak için vücut var olan tüm gücünü harcamaya hazır hale geliyor. Eğer vahşi doğada yaşıyor olsaydık bu hormonu ayda yılda bir salgılamamız sorun olmazdı ama biz herhangi bir hayati tehlike olmasa da sürekli kortizol salgılıyoruz ve stres seviyemiz hep yüksek. Bu da vücutta birçok soruna yol açıyor.
Kortizolün sürekli salgılanması nelere yol açıyor?
- İç organlarda yağlanma
- Yüksek tansiyon
- Yüksek kolesterol
- Kan şekerinde yükseklik ve bunun sonucu olarak doku tamirinin yavaşlaması
- Anksiyete
- Depresyon
- Sindirim sorunları
- Kalp hastalıkları
- Kilo alımı ve metabolizmanın yavaşlaması
- Konsantrasyon düşüklüğü ve hafızada zayıflık
Kortizolü nasıl düşürürüz?
Kortizol hormonunun sık ve fazlaca salgılanmasını engellemek için yapabileceğimiz birkaç yaşam tarzı değişiklikleri var. Bu değişiklikler kortizole etki eden bazı hormonları, vitaminleri dengeleyebiliyor. Kısaca bunlara bakalım.
- Güneş
Güneşten aldığımız D vitamini kortizol seviyesini düşürmek için çok güçlü bir silah. Ancak bu tüm yaz, korumasız bir şekilde güneşin altında yatmak anlamına gelmiyor. İlginç şekilde çok uzun süre güneş ışınları alan ülkemizde D vitamini düzeyleri toplum genelinde düşük. Yaz-kış güneşli günlerde, öğle vakti, 15 dakika güneş ışığı almak D vitamini ihtiyacı karşılamak için yeterli. Eğer D vitaminini dışardan alacaksanız önce kanda D vitaminini ölçtürmeden yapmayın çünkü D vitamini vücutta depolanan ve fazla alındığında zehirlenmeye neden olan bir vitamin.
- Büyüme hormonunu
Vücudumuzda anti-aging yani yaşlanma karşıtı bir hormon olan büyüme hormonu (Growth hormon) salgılıyoruz. Büyüme hormonu düzenli olarak salgılanırsa kortizol hormonu da azalıyor. Peki, büyüme hormonunu nasıl arttırabiliriz? Bunu yapmanın en iyi yolu iyi ve kaliteli bir uyku uyumaktan geçiyor. Bunu ilaçlarla ya da başka yollarla değil doğal olarak düzene sokarak yapmanız gerekiyor.
- Yürüme
Yürüyüş, vücutta kortizol seviyesini düşürmek için belki tüm yapacaklarımızdan daha etkili olabilir. Bunun nedeni yürümenin hem fiziksel hem de ruhsal anlamda tedavi edici olması. Ancak yürüyüş de sizin için bir stres kaynağı olmasın. Tempolu yürüme tercihimiz ama bunu yaparken de kiloya, yürüyüşe odaklanarak kendinizi başka açıdan strese sokmayın.
- İnsülin benzeri büyüme faktörü
Büyüme hormonuna çok benzer bir hormon olan insülin benzeri büyüme faktörü karaciğer tarafından salgılanıyor. İnsülin hormonu bir şeyler yediğimizde kan şekerini düzenlerken, bu hormon ise “açlık” süresince kan şekerini düzenliyor ve aynı zamanda yağ yakımını sağlıyor. Büyüme hormonu gibi uyurken salgılanan bu hormon için vücudunuzun zaman zaman aç kalmasına izin vermemiz gerekiyor. Eğer sürekli bir şeyler yersek uykuda da bu hormon salgılanmayacak.
- Akupresör
Bu Çin Tıbbında kullanılan harika bir tedavi yöntemi. Mantığı vücudun çeşitli yerlerindeki noktaların parmaklarla ovularak enerji ve stresi dağıtması. Bir çeşit iğnesiz akupunktur. Bedenimizde akupunktur noktalarında bulunan yerler ovularak burada biriktiği varsayılan enerji ve stresin dağıtılması sağlanıyor. Bu da hem stresi azaltıyor hem de uyumayı kolaylaştırıyor. Yani bir taşla iki kuş vuruluyor. İyi uyku büyüme hormonu ile insülin benzeri büyüme faktörünü de arttırıyor.
- Potasyum
Potasyum, vücudumuzda “iyileşmeyi, tamir etmeyi” sağlayan parasempatik sinir sistemi denilen sistem için önemli ve gerekli bir mineral. Sebze ve meyvelerde bolca bulunan potasyum için günlük önerilen miktar ise yaklaşık 5 gram. En kolay bulabileceğiniz potasyum kaynağının başında ise muz geliyor. Potasyum açısından çok zengin olan muzun yanı sıra fasulye, kayısı, hurma, domates, ıspanak ve muz da iyi birer kaynak. Potasyum ayrıca vücutta depolanan fazla sodyumun atılmasına yardımcı olarak kan basıncını da düşürebilir.
- Kalsiyum
Akşam saatlerinde kalsiyum içeren besinler tüketmek de uyumaya yardımcı olacaktır ve kortizol seviyesini düşürebilir. Kefir, süt ya da biraz yoğurt tercih edebilirsiniz. Böylece hem protein hem de kalsiyum almış olursunuz.
