Kimi bir kazayı atlatıp hızla hayata dönerken, kimi bir tartışmadan sonra yıllarca içine kapanabiliyor. Aynı olay birini güçlendirirken, diğerini derin bir çöküşe sürükleyebiliyor.
Peki neden? Çünkü travma, yaşanan olaydan çok o olayın nasıl algılandığıyla ilgilidir.
Bazen görünüşte “küçük” bir olay, geçmişteki başka bir deneyimi tetikleyip bedende büyük bir yankı yaratabilir. Bu yüzden travma kişiseldir. Aynı reçete herkes için işe yaramaz.
Travmanın herkeste farklı etki bırakmasının 4 temel nedeni
- Travmanın süresi ve şiddeti
- Kişinin geçmiş deneyimleri, kişilik yapısı ve stresle başa çıkma gücü
- Çevresinden aldığı sosyal ve duygusal destek
- Zamanında ve etkili profesyonel destek alıp alamaması
Örneğin: Sevgi dolu bir ailede büyümüş, çevresinden destek alan biri, yaşadığı bir kaybı daha kolay atlatabilir. Ama aynı kaybı yalnızlık içinde yaşayan biri için bu durum yıllarca sürecek bir travmaya dönüşebilir.
Travma dediğimiz şey her zaman dramatik bir olay olmak zorunda değildir. Bazen duygusal ihmal, devamlı eleştirilme, yok sayılmak, çok erken olgunlaşmaya zorlanmak gibi durumlar da beyni ve bedeni etkileyebilir.
Ve ne yazık ki hâlâ birçok kişi yaşadığı belirtilerin bir travma sonucu olduğunu fark etmez.
Sık görülen ama travmayla ilişkili gözden kaçan şikayetler:
- Depresyon
- Panik atak
- Bağımlılıklar (alışveriş, yemek, sosyal medya)
- Kronik baş ağrısı, mide sorunları, uyku bozuklukları
- Beyin sisi, hafıza kaybı, dikkat dağınıklığı
Bu şikayetler çoğu zaman başka tanılar altında tedavi edilmeye çalışılır. Ama kökeni çocuklukta yaşanmış ve çözülememiş bir travma olabilir.
Olgu: “Sadece Bir Kırgınlık Sanmıştım”
Beyin 360 Kliniği’ne gelen 42 yaşındaki Emre Bey, yıllardır yoğun unutkanlık, bağırsak sorunları ve anlam veremediği yorgunluk hissiyle mücadele ediyordu.
Nörolojik testler, vitamin düzeyleri, hatta MR sonuçları normaldi.
Seanslar ilerledikçe ortaya çıkan gerçek şuydu: Emre Bey, çocukluk yıllarında babasının sürekli eleştirisi ve sessizliğiyle büyümüş; duygularını hiç dile getirememişti. Ona göre bu bir “sorun” değildi, sadece “çocukken biraz kırgın” kalmıştı. Ama vücudu bambaşka bir hikâye anlatıyordu.
Travma sadece zihni değil, bütünü etkiler
Travma, sadece ruhsal değil; aynı zamanda bedensel, nörolojik ve hormonal bir olaydır.
Beyin, özellikle amigdala ve hipokampus gibi bölgeler travmada yeniden yapılanabilir.
Kortizol, yani stres hormonu, kronik düzeyde yükselerek bağışıklık sistemini ve sindirimi etkiler.
Epigenetik düzeyde bile travmanın izleri bir sonraki kuşağa aktarılabilir.
Tedavi herkes için farklıdır
Her birimizin ihtiyacı farklıdır. Bu yüzden tedavi süreci de kişiselleştirilmiş olmalıdır. Beyin360 Kliniğinde tüm travma tedavileri kişiye özel ihtiyaçlar doğrultusunda düzenlenir.
1. Psikolojik Destek
- Travma odaklı bilişsel davranışçı terapi (TI-CBT)
- EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma)
- İçsel Aile Sistemleri (IFS)
- Somatik deneyimleme (SE)
2. Bedensel Yaklaşımlar
- Nefes çalışmaları
- TRE (Travma ve Gerilim Bırakma Egzersizleri)
- Yoga, meditasyon
3. Biyolojik Destekler
- Anti-inflamatuar beslenme (özellikle omega-3, B12, magnezyum)
- Uyku hijyeni
- Gerekirse medikal destek (doğal destekler, adaptogenler vb.)
Alternatif ve bütüncül yaklaşımlar
Son yıllarda klasik terapilere ek olarak aşağıdaki yaklaşımlar da umut verici sonuçlar sunuyor:
- Polivagal teori (Stephen Porges)
- Beden kayıt tutar yaklaşımı (Bessel van der Kolk)
- Nörofeedback, sanat ve tiyatro terapisi
Görünmeyen yükleri fark etmek, onları isimlendirmek ve onlarla vedalaşmak mümkündür.
Ve bazen bir yazı, bir terapi seansı, bir nefes… iyileşmenin başlangıcı olabilir.
