Gece geç yatıyor, sabah yorgun kalkıyor ve bir türlü de kilo veremiyor musunuz? Belki de suçlu ne çikolata ne de makarna… Suçlu, eksik olan “uyku” olabilir!
Uykuda sadece vücut değil, hormonlar da kendini “yeniler.” Özellikle açlık-tokluk hormonları olan leptin ve ghrelin, uyku sırasında dengeye gelir. Leptin: “Doydun” sinyalini veren hormondur. Ghrelin: “Açsın” mesajını beyne ulaştırır.
Uykusuz kaldığınızda:
- Leptin düşer → tokluk hissi azalır, Ghrelin artar → sürekli açlık hissi doğar. Sonuç ne mi? gündüz durmadan atıştırma, gece açlık krizleri!
- Kortizol artar, göbek yağı birikir. Bu durumda kortizol hormonu yükselir. Kortizol; göbek çevresinde yağ depolamayı artırır, kan şekerini bozar ve kas yıkımını hızlandırır. Kortizol yüksekliği ayrıca tatlı, hamur işi ve cips gibi “hızlı enerji veren” gıdalara yönelmenize neden olur.
- İnsülin direnci gelişir: Uykusuzluk, hücrelerin insüline olan yanıtını bozar. Yani yediğiniz her şey daha zor yakılır, daha kolay yağ olarak depolanır. 1 gece bile uykusuz kalmak, insülin duyarlılığını %20 oranında azaltabilir!
- Metabolizma yavaşlar: Uykusuz kalmak, vücudun enerji üretim mekanizmasını yavaşlatır. Bu da aynı miktarda yemek yediğiniz halde, daha az kalori yakmanız anlamına gelir. Uyku yetersizse → tiroit aktivitesi azalır → metabolizma frene basar.
- Tatlı krizleri ve dürtüsel yeme artar: Uykusuzluk, prefrontal korteksin (karar merkezi) işlevini bozar. Bu da “bir parça çikolata yiyeyim” düşüncesini “bir tablet yiyeyim”e çevirir. Aynı zamanda “ödül arama davranışı” tetiklenir. Beyin tatlı, yağlı, tuzlu yiyeceklerden geçici keyif arar.
- Kas kaybı hızlanır: Uyku sırasında büyüme hormonu salgılanır. Bu hormon kasları yeniler, yağ yakımını destekler. Uykusuzluk büyüme hormonunun salgılanmasını azaltır → daha az kas, daha az kalori yakımı → daha çok yağlanma
Ne Yapmalı?
- Günde 7-9 saat uyumaya çalışın
- En geç 23:00’te uyuyun (melatonin için kritik!)
- Yatmadan 2 saat önce ekranlardan uzaklaşın
- Oda sıcaklığını 18-20°C aralığında tutun
- Akşam ağır yemeklerden kaçının
- Uyumadan önce hafif yürüyüş, bitki çayı, nefes egzersizi deneyin