Klinikte hastalarımdan en sık duyduğum sorulardan biri: Hocam, dikkat sorunum var. İleride Alzheimer olur muyum? Aslında bu kaygı tamamen yersiz değil. Çünkü dikkat eksikliği, unutkanlık ve Alzheimer zaman zaman benzer şikâyetlerle başlar. Bu benzerlik, pek çok kişinin kafasında haklı bir karışıklık yaratıyor. Ama gelin birlikte netleştirelim:
Dikkat eksikliği ve Alzheimer aynı şey değildir
Dikkat eksikliği genellikle çocukluk ve genç erişkinlikte başlayan, odaklanma ve konsantrasyonla ilgili zorluklar yaşayan bireylerde görülür. Ders çalışmakta güçlük çekmek, işleri ertelemek, günlük hayatta dağınıklık yaşamak gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Bu tablo, çoğu zaman yıllar boyu sürer. Alzheimer ise bambaşka bir mekanizmayla gelişir. Beyindeki bellek merkezlerinde hücre kaybı ve anormal protein birikimi sonucu ortaya çıkan, ilerleyici bir nörodejeneratif hastalıktır.
Peki, iki durumun yolları hiç mi kesişmez? Aslında dolaylı bir bağlantı söz konusu olabilir. Dikkat eksikliği olan kişiler, bu durumu iyi yönetemediklerinde bazı risklerle karşı karşıya kalabilirler. Uzun süreli uyku bozuklukları, kronik stres, anksiyete ve depresyon tabloya eklendiğinde, beynin bilişsel rezervi zayıflayabilir.
Bilişsel rezerv nedir?
Aslında beynimizin kendi savunma kalesi diyebiliriz. Eğitim, okumak, yeni şeyler öğrenmek, sosyal ve zihinsel aktivitelerle bu kale yıllar içinde güçlenir. Eğer rezerv güçlü olursa, kişi ileride Alzheimer’la karşılaşsa bile, hastalık daha geç ortaya çıkar ve yavaş ilerler. Ama rezerv zayıfsa, hastalık zemini ne yazık ki daha kolay oluşabilir.
Zaman zaman hastalar dikkat dağınıklığını, Alzheimer’ın erken habercisi sanabiliyor. Oysa erken Alzheimer; yeni bilgileri öğrenememe, isimleri unutma, günlük işlevlerde belirgin aksaklıklarla kendini belli eder. Eğer yıllardır süregelen bir dikkat sorununuz var ve günlük yaşam işlevleriniz yerindeyse, bu doğrudan Alzheimer belirtisi değildir.
Buradaki asıl mesaj şu: Dikkat sorunu olan bireyler, beyin sağlıklarını korumak için şimdiden önlem almalı. Dikkat eksikliği Alzheimer’a doğrudan yol açmaz. Ancak yaşam tarzındaki hatalarla birleşip yıllar içinde birikirse, beyin sağlığını zayıflatabilir. Unutmayın, beyin sağlığı uzun soluklu bir yolculuktur. Bugün atılacak küçük adımlar, gelecekte büyük sorunları engelleyebilir.
