“Daha bu yaşta unutuyorsam, yaşlanınca ne olacak?” diye düşünüyor olabilirsiniz. Yalnız değilsiniz. Unutkanlık denince akla genellikle ileri yaş gelir. Ancak son yıllarda özellikle genç yaş grubundan gelen unutkanlık şikayetleri gözle görülür biçimde artmış durumda. Üstelik bu sadece birkaç ismi hatırlayamamak değil; randevuları karıştırmak, konuşurken kelimeleri unutmak, yapılacak işleri takip edememek gibi günlük hayatı etkileyen sorunlara kadar varabiliyor.
Modern hayatın temposu ve dikkat dağıtanlar
Günümüz yaşam tarzı, özellikle gençleri sürekli bölünmüş dikkat halinde yaşamaya zorluyor.
Aynı anda hem e-posta, hem sosyal medya, hem okul ya da iş, hem de kişisel sorumluluklar…
Bu çoklu görev hali (multitasking), beynin bilgiyi derinlemesine işleyip kaydetmesini zorlaştırıyor. Yani bazen unutkanlık, aslında “beynin meşgul olması” sonucu ortaya çıkıyor. Bu tarz unutkanlıklar gençlerde oldukça yaygın ve çoğu zaman olağan kabul edilebilir.
Dikkat eksikliğiyle karışan unutkanlık
Gençlerde görülen unutkanlığın arkasında sık sık dikkat eksikliği bulunur.
- Eğer beyin bilgiyi alırken odaklanmamışsa,
- bilgi düzgün kaydedilmez.
- Ve doğal olarak daha sonra hatırlanamaz.
Yani unutmak değil, en başta doğru kaydedememek söz konusudur. Bu da kişide unutkanlık hissi yaratır. Dikkat eksikliği olan kişilerde planlama, zaman yönetimi ve odaklanma sorunları sık görülür.
Stres ve kaygının hafıza üzerindeki etkisi
Gençlik yılları artık eskisinden daha stresli. Sınavlar, kariyer baskısı, gelecek kaygısı ve hızlı yaşam tarzı…
Tüm bu stres faktörleri beynin odaklanma ve hafızayla ilgili bölgelerini doğrudan etkileyebilir. Stres hormonlarının (özellikle kortizol) yüksekliği, unutkanlık hissini tetikleyebilir. Ama bu tür unutkanlık genellikle geçicidir ve yaşam tarzı düzenlemeleriyle kontrol altına alınabilir.
Uyku kalitesi: Beynin gece vardiyası
Uyku, beynin bilgileri işlemden geçirdiği, öğrendiklerini pekiştirdiği ve toksinlerden arındığı çok değerli bir süreçtir. Gençlerde ise uyku kalitesi sık sık bozulur:
- Geç yatma,
- Gece boyunca ekran ışığına maruz kalma,
- Uykunun bölünmesi…
Tüm bunlar ertesi gün zihinsel performansın düşmesine, dikkat dağınıklığına ve unutkanlık hissine neden olabilir.
Beslenme ve vitamin eksiklikleri
Zihinsel yorgunluk ve unutkanlık bazen vücuttaki basit eksikliklerin sonucu olabilir. Özellikle şu vitamin ve minerallerin düşüklüğü dikkat ve hafıza sorunlarına yol açabilir:
- B12 vitamini
- D vitamini
- Folik asit
- Demir
Bu değerlerin kontrol edilmesi ve eksikse desteklenmesi genç yaşta bile oldukça önemlidir.
Ne zaman normal, ne zaman dikkat çekici?
Her unutkanlık endişe kaynağı değildir. Ancak şu durumlarda mutlaka bir uzmana başvurmak gerekir:
- Günlük işlerinizi etkiliyorsa
- İş veya okul performansınız belirgin şekilde düşüyorsa
- Sürekli aynı bilgileri unutuyorsanız
- Son dönemde fark edilir bir dikkat bozukluğu geliştiyse
- Yanında konuşma bozukluğu, davranış değişikliği gibi nörolojik belirtiler varsa
Bu tür durumlar, sıradan bir dikkat dağınıklığının ötesinde olabilir ve detaylı değerlendirme gerektirir.
Gençlerde görülen unutkanlıkların büyük kısmı stres, dikkat eksikliği, uykusuzluk veya yaşam tarzıyla ilişkilidir. Yani çoğu zaman geçici ve düzeltilebilir nedenlere dayanır.
Ama unutmayın: Beyin sağlığı birikim işidir. Bugün gösterdiğiniz özen, yarının sağlıklı hafızasına yatırım olur. Eğer unutkanlık şikayetleriniz sıklaştıysa ya da sizi rahatsız ediyorsa, ertelemeden bir nöroloğa başvurun. Erken fark edilen her sorun, daha kolay çözülebilir.
